Wie Paul Macken zegt, zegt pater Damiaan.
Meer dan vijfentwintig jaar van zijn leven heeft Paul Macken op een gepassioneerde manier informatie over zijn beroemde medebroeder verzameld, kritisch onder de loep genomen en verder verspreid in talrijke brochures en artikels.
Een sleutelmoment voor zijn inzet was de viering in 1989. Bij de paters picpussen was de werking rond de figuur van Damiaan, samen met de animo voor zijn zaligverklaring in de loop van de jaren 1980 stilaan verminderd. De geslaagde viering van de honderdste verjaardag van het overlijden van pater Damiaan toonde echter overduidelijk aan dat de mensen hem nog niet vergeten waren. Talrijke vragen om informatie en beeldmateriaal konden echter maar moeilijk beantwoord worden. De nood aan een degelijk documentatiecentrum drong zich dan ook op.
Paul Macken (rechts) in gesprek met medebroeders Juliaan Vandekerkhove en Maurits Gilissen. Copyright Damiaan Vandaag
Aan de wieg van een nieuw documentatiecentrum
Paul Macken stond mee aan de wieg van het Damiaan Documentatie- en Informatiecentrum in Leuven. Dit centrum heeft als doel alle beschikbare informatie over pater Damiaan (boeken, kranten- en tijdschriftartikels, audiovisueel materiaal, kunstwerken) te verzamelen. Op basis daarvan stelde men lesmateriaal, liturgische en bezinningsteksten en allerhande artikels samen. Zeker in de periode van de zaligverklaring van Damiaan in 1994-1995 werd er op dit vlak heel veel werk verricht.
De grote Damiaankenner
Doorheen zijn werk voor het Documentatiecentrum verwierf Paul een grote kennis van het leven en de spiritualiteit van Damiaan. Men noemde hem terecht ‘de grote Damiaankenner’. Hij werd echter ook geconfronteerd met tal van grijze vlekken in het verhaal van Damiaan. Enkel doorgedreven historisch onderzoek kon hieraan verhelpen. De onderzoeksresultaten werden gepubliceerd in het tijdschrift ‘Damien Info’. Van 1990 tot 1994 verscheen het tijdschrift in het Nederlands, Engels, Frans en Duits. De Nederlandse uitgave ging door tot in 2005. Van ‘Damien Info’ verschenen dertig nummers en vier gelegenheidsnummers.
Paul Macken (links) met medebroeder Juliaan Vandekerkhove. Copyright Damiaan Vandaag
Op de filmset
Een uitnodiging in 1998 voor de opname op Molokaï van de Damiaanfilm onder regie van Paul Cox illustreert ten volle de status van Paul Macken als eminent Damiaankenner. Hij kreeg in de film zelfs een figurantenrol maar bij de finale montage werd zijn scène jammer genoeg weggeknipt. Deze reis naar Hawaii was echter een perfecte gelegenheid om nieuwe contacten te leggen en bestaande contacten verder uit te diepen. Dit internationaal netwerk was van essentieel belang voor het uitwisselen van informatie in het kader van diepgravend onderzoek.
De weg van Damiaan
Nauw aansluitend bij zijn onderzoeksactiviteiten was Paul Macken eveneens de drijvende kracht achter de inventarisatie van de historische Damiaancollectie (brieven van en aan Damiaan, archief van de vice-postulator van de zaligverklaring, archief en documentatie rondom belangrijke vieringen, historisch audiovisueel materiaal, …) in 2002. Het leverde hem weer heel wat stof op voor verder onderzoek dat gepubliceerd werd in “Damien Info”.
In 2005 was Paul actief betrokken bij het script van de film over Damiaan die gemaakt werd voor het Damiaancentrum in Leuven: ‘Damiaan, priester-missionaris‘. Zijn onderzoek van de daarop volgende jaren resulteerde in een brochure met dezelfde titel die gepubliceerd werd bij de heiligverklaring van Damiaan en werd uitgedeeld aan alle Vlaamse religieuzen. Deze tekst vormde ook de stevige basis voor de ‘Weg van Damiaan‘, grote panelen met historische foto’s en citaten uit Damiaans brieven in de kerk in Leuven waar hij begraven ligt.
Paul Macken (links) in gesprek met medebroeder Paul Aerts. Copyright Damiaan Vandaag
Oog voor de kleine kantjes
Paul Macken liet zijn bewondering voor Damiaan nooit in de weg staan van zijn historische interesse. In alles streefde hij ernaar een zo waarachtig mogelijk beeld van Damiaan te geven. Kleine, menselijke kantjes die zo naar voren kwamen konden zijn waardering voor Damiaan nooit aantasten. Een mooi voorbeeld van deze benadering is een opmerkelijke Damiaanlezing die hij hield voor medebroeders en –zusters in 2008. Hierin belichtte hij de bijwijlen problematische verhouding tussen Damiaan en enkele van zijn medebroeders, waarbij hij het aandurfde de zaak ook te bekijken van de kant van de medebroeders. Dit resulteerde in een verhaal van onvolmaakte en kleine mensen die toch het goede nastreven. Kortom mensen zoals wij allemaal.
Paul Macken tijdens een lezing in het Damiaancentrum. Copyright Damiaan Vandaag
Een spirituele reis…
In de laatste jaren van zijn leven werkte Paul in alle stilte aan een nieuwe omvattende Engelse publicatie over Damiaan. Na een beknopte biografie wilde hij in een ‘spiritual journey’, aan de hand van uittreksels uit tal van brieven, stilstaan bij de diepere inspiratie van Damiaan. Dit werk heeft hij echter niet meer kunnen voltooien.
