In deze nieuwe rubriek gaan we op zoek naar mensen dichtbij en veraf die zich speciaal door Damiaan geïnspireerd weten. We leggen hun enkele indringende vragen voor. Het koppel Frans De Cock en Sonia Crabbé bijt de spits af. Zij zijn opgegroeid met Damiaan, wonen in de Pater Damiaanstraat in Tremelo-Ninde in de schaduw van Damiaans geboortehuis en zetten zich al jarenlang in voor Damiaan en Damiaanactie.
Hoe leerden jullie pater Damiaan kennen?
Sonia en Frans (S en F): Damiaan was vanaf jongsaf altijd latent aanwezig in onze gezinnen. Er waren schoolkameraadjes die Leonce en Damiaan heetten. Toch geen alledaagse namen in een tijd dat iedereen Willy, Eddy, François of René heette. We wisten dat de jongens familie van Damiaan waren. Ze hadden een oom-priester die op Hawaï verbleef. En de Eraly’s hadden ook familiebanden met de Olemansen en de De Veusters, buren die wij goed kenden. Thuis waren er afbeeldingen van Damiaan in moekes kerkboek en we maakten er een spelletje van familietrekken te ontdekken tussen de achternichten en -neven en Damiaan zelf. Zij gingen er prat op familie van hem te zijn. Wij waren ook fier een held in ons dorp te hebben en menige spreekbeurt werd over hem gemaakt. Vake zong uit het hoofd het lied dat hij als kind in 1936 op school leerde n.a.v. de overbrenging in Antwerpen. Hij vertelde er steeds de anekdote bij dat het tijdsschema helemaal overhoop was geraakt en Damiaan ‘s nachts in Tremelo in een -bij wijze van spreken- ijltempo passeerde. Ze stonden met hun vlaggetjes slaapdronken te wuiven. Ze hadden een glimp van de lijkwagen opgevangen. Een Minerva…
Sonia tijdens de viering van de heiligverklaring van Damiaan in 2009 in Tremelo
En er waren natuurlijk de paters picpussen met hun groot klooster in Ninde. Daar hoorde het Damiaanmuseum bij. Niet dat we er veel kwamen (ik kan het op één hand tellen), maar we fietsten er altijd voorbij. Bijna elk gezin in Ninde had wel enkele fraters die bij hen geregeld aan huis kwamen. Ik kan me niet herinneren dat zij over Damiaan vertelden, maar zij behoorden in elk geval tot zijn geestelijke familie. Zij droegen hetzelfde witte picpuskleed waarmee Damiaan foutief op sommige prentjes stond afgebeeld.
De eerste grote activiteit die ik me rond Damiaan herinner, was in 1963. Ik was toen negen jaar. In Tremelo werd naast de kerk een standbeeld van Damiaan ingehuldigd. Het was van de hand van Jan Boedts en maakt nu nog altijd deel uit van het Tremelose straatbeeld. Een stoet, het was eerder een processie , trok van aan het klooster in Ninde naar het dorp. Onze voortuin was met vlaggetjes versierd. Op mij maakte vooral Damiaans nicht Stefanie Eraly-De Veuster indruk. Ze droeg een stola in nerts of was het vos? Dat imponeerde mij als jong meisje meer dan waar het eigenlijk om ging!In 1985 bracht Norman De Cat ‘Tremeloos Waerlyck liedeken’ uit. De figuur van Damiaan was er prominent in aanwezig en ik begon mij meer in de achtergronden van Damiaan te verdiepen. In 1989 zaten mijn echtgenoot en ik beiden in de organisatie van de historische damiaanstoet, hij voor de organisatie, ik voor de inhoud. Het was een hele eer om het prinsenpaar van Luik, onze latere koning Albert en koningin Paola, te mogen vertellen over het leven van pater Damiaan. Sindsdien heeft Damiaan ons als koppel niet meer losgelaten.
Als jullie Damiaan in 3 kernwoorden zouden moeten vatten, welke woorden zouden jullie dan kiezen?
S en F: Er zijn er wel meer dan drie! Ik doe een poging met 1.priester, man van God -2.tomeloos gedreven-3.eenvoudig, zonder poeha, maar alles tot de essentie herleidend. Frans vindt hem een ’Jeromeke’: een krachtige, gezonde mens die zijn leven in de weegschaal heeft gelegd voor anderen, zonder nadenken. Een goed mens , buitengewoon in het alledaagse.
Op welke manier inspireert Damiaan jullie? Hoe brengen jullie Damiaans inspiratie in de praktijk?
S en F: In de meest eenvoudige dingen kan Damiaan reeds een inspiratie zijn. Er zijn voor anderen in een simpele goede dag, een vriendelijk woord, interesse voor wat mensen bezig houdt… Het kost niet veel moeite, maar maakt wel een groot verschil hoe mensen met elkaar omgaan.
Damiaan zet aan tot het zorg dragen voor ouderen en zieken te beginnen met mijn eigen moeder van in de negentig. Of bekommerd zijn om de residenten van Huize De Veuster en WZC Damiaan, hen toelaten dat ze gewoon eens mogen langskomen of telefoneren, hen uitnodigen om mee te doen met parochiale activiteiten… Hun vriendschap geeft je vleugels .
Ik vind het ook erg belangrijk om onze gemeenschap bijeen te houden. In tijden van ontkerkelijking leven mensen vaak op een eiland. Niemand kent nog iemand. Tijd verliezen aan elkaar is uit den boze. Damiaan is dan als cement. Hij verbindt, brengt ons samen in vieringen, doet ons verbroederen met andere damiaanparochies. Grotere organisaties die we als parochie op ons nemen zijn ‘Wandelen met Damiaan’ en de damiaanscholensponsordag . Er is de damiaanquiz en het damiaankaartspel: activiteiten die jong en oud en mensen van alle gezindheid samen brengen. Onze bewegingen zoals KWB en Samana ondersteunen. En zo blijft er een echt gemeenschapsleven bestaan met kerk, parochiezaal en Damiaanmuseum als draaischijf.
Heel belangrijk bij dit alles vind ik GRATUITEIT: vrijwilligheid gekoppeld aan belangeloze inzet zonder er voor betaald te worden, zonder dat het een maatschappelijke positie beoogt.
Damiaanscholensponsorloop. Copyright Mi-Rose Dejonckheere
Vertellen jullie zelf over de figuur van Damiaan aan familie, vrienden, kennissen, enz. Waarom wel, waarom niet?
S en F: Ze noemden mij plagend op school ‘onze Damiaan’ [Sonia gaf les en was jarenlang directrice in de eerste graad secundair onderwijs van het Heilig Hartinstituut in Heverlee, nvdr]. Inderdaad, ik kon moeilijk over hem zwijgen. En de leerlingen moesten altijd wel eens ondeugend komen kijken naar mijn halsketting met daaraan een penning van Damiaan. Trouwens, die draag ik altijd. Ze is mijn talisman.
Ik denk wel dat ik mijn best doe om in Tremelo en omstreken iedereen te gepasten tijde aan Damiaan te laten denken!
Gisteren kreeg ik een mooi compliment van een groepje Hawaïaanse bezoekers aan het Damiaanmuseum. Een vrouw die al verscheidene keren op Kalaupapa was geweest, zei me dat ik haar dingen over Damiaan had verteld, die ze echt niet wist. Het was voor haar een openbaring in hem een oecumenische figuur te mogen ontdekken. Zijn netwerken waren haar onbekend, o.a zijn contacten met Engeland. Het verhaal van zijn graf onder de pandanusboom was haar compleet onbekend.
Sonia (rechts) omringd door Hawaïaanse bezoekers van het Damiaanmuseum
Waarom is de figuur van Damiaan volgens jullie nog actueel vandaag? Welke boodschap heeft hij ons vandaag te vertellen?
S en F: Damiaan is een man voor alle tijden. Er zijn heden ten dage zovele kwetsbare mensen waarvoor we een stem moeten durven zijn.
Hoe dikwijls loopt het in onze wereld niet mis omdat men vasthoudt aan macht en eigen overtuiging. Over het muurtje durven kijken, intreden in iemand anders zijn leefwereld, compassie in de brede zin van het woord hebben, het zou zoveel vriendschap en vreugde tussen mensen toelaten… Nu hebben we schrik van mensen met een andere huidskleur, een ander geloof,.. We bouwen muren, zorgen voor sorteringscentra, sluiten onze grenzen, verzinnen administratieve onontwarbare puzzels,…
Als jullie Damiaan vandaag zouden ontmoeten, wat zouden jullie hem dan willen vragen of zeggen?
S en F: Mag ik je eenvoudigweg ‘vriend’ noemen al staat er wel een heilige voor me?! Wat goed om je ruwe hand te mogen drukken. Er is nog altijd even veel werk aan de winkel als toen op Molokaï. De melaatsen van onze tijd zien er wel anders uit en situeren zich op andere plaatsen. Maar er is nog zo veel miserie en eenzaamheid in onze maatschappij. Mensen zijn altijd een beetje ‘tegen den trog’. Jij kent die Tremelose uitdrukking wel! Waar gaan we aan de slag? Help mee mijn pad uitzetten.
Bedankt Sonia en Frans!
