Door de corona-crisis is ook het Damiaanmuseum in Tremelo gesloten. Op dit moment kan je de unieke collectie van Damiaanvoorwerpen dus niet ter plaatse gaan bewonderen. Daarom presenteren we hier graag twee bijzondere voorwerpen uit de permanente museumexpo: de berechtingsbursa en de stormlantaarn van pater Damiaan.

Bursa

De bursa is een hoesje in zijde en fluweel dat vóór het Tweede Vaticaans Concilie (1962-1965) gebruikt werd om het corporale, een wit linnen doekje waarop kelk en hostie geplaats worden tijdens de eucharistie, op te bergen. Deze bursa van Damiaan in paars fluweel heeft echter nog een andere functie. Aan de voorkant is er een zakje op genaaid waarin de heilige olie of een pyxis (doosje met hosties) kon worden opgeborgen. Het koordje dat aan de bursa bevestigd is vormt een draagband waardoor het als een tasje over de schouder gedragen kan worden.

Bursa Damiaan, collectie Damiaanmuseum Tremelo – copyright Paul Laes, Erfgoedcel stad Leuven

De bursa is tegelijk een sacraal én praktisch voorwerp. Het roept het verhaal van Damiaan op die bij nacht en ontij erop uittrok om zieke en stervende mensen bij te staan. Om de hals droeg hij deze bursa met daarin een corporale waarop hij de olie voor de ziekenzalving en de hosties voor de communie kon neerzetten.

Stormlantaarn

Damiaan vertelde aan de Amerikaanse dokter Woods die in 1876 bij hem op Molokaï op bezoek kwam het volgende: “Mijn dagen zijn tekort en ik neem mijn taken mee in mijn dromen. Ik kan ieder uur van de dag of de nacht worden opgeroepen om een zieke of een stervende bij te staan”.

Stormlantaarn Damiaan, collectie Damiaanmuseum Tremelo – copyright Paul Laes, Erfgoedcel stad Leuven

Bij deze nachtelijke tochten was echter ook de stormlantaarn een essentieel attribuut. Damiaans lantaarn is een banaal gebruiksvoorwerp van Amerikaanse makelij. Onder invloed van de negentiende-eeuwse globalisering raakte dit type verspreid over heel de wereld. Voor Damiaan was het echter een essentieel hulpmiddel om zijn medemensen in hun meest donkere uren nabij te zijn.

Brandend actueel

Deze negentiende-eeuwse voorwerpen kunnen vandaag in coronatijden brandend actuele metaforen zijn. Dan verschijnt de bursa bijvoorbeeld als de levensnoodzakelijke boodschappen die we vandaag doen voor buren of familie die maar moeilijk de essentiële verplaatsing kunnen maken naar de winkel. Dan verwijst de bursa naar de moedgevende inspiratie en hoopvolle opkikkertjes die we elkaar in deze tijden van ophokplicht digitaal of per post doorsturen. En staat de stormlantaarn dan niet symbool voor de onophoudelijke inzet van alle zorgverleners die zich vandaag in het oog van de storm wagen, warme zorg aanbieden en lichtpuntjes zijn voor al wie getroffen werd door het coronavirus of een andere ziekte?