Tijdens zijn leven en na zijn dood inspireerde Damiaan talrijke kunstenaars en schrijvers. Damiaan fascineerde ook de Russische schrijver Leo Tolstoj (1828-1910). Tolstoj was een tijdgenoot van Damiaan. Vijf jaar na Damiaans dood schreef Tolstoj Het Godsrijk is in je (1894). Het boek werd verboden in Rusland en verscheen het eerst in Engelse vertaling (The Kingdom of God is within You) in Duitsland. In zijn pleidooi voor geweldloosheid en tegen geweld en verwoestende en zelfvernietigende oorlogen, refereert Tolstoj ook naar de universele gedeelde nalatenschap van een man zoals pater Damiaan. Het christendom was in de ogen van deze Russische schrijver onverenigbaar met oorlog en gewapend conflict.
Wij zien geen noodzaak in oorlogen en legers, maar we moeten wel vreselijk zware lasten dragen ter ondersteuning van de troepen en de oorlogsuitgaven. Deze tegenstelling is echter niets vergeleken met de tegenstelling waarmee we geconfronteerd worden bij internationale vraagstukken, en die om een oplossing vraagt, onder het schrikbeeld van de teloorgang van het gezond verstand en zelfs van de mensheid. Het is de tegenstelling tussen het christelijke geweten en oorlog. We zijn allemaal christelijke naties die hetzelfde geestelijke leven leiden, zodat elke nobele en pregnante gedachte, ontsproten aan het andere einde van de wereld, tegelijk ook spreekt tot het geheel van de christelijke mensheid en overal dezelfde emoties van trots en vreugde opwekt, zonder onderscheid naar nationaliteit. Wij, die denkers, filantropen, dichters en wetenschappers van vreemde afkomst koesteren, en trots zijn op de heldendaden van pater Damiaan als was hij één van ons, wij, die een eenvoudige genegenheid hebben voor mensen van vreemde nationaliteit, Fransmannen, Duitsers, Amerikanen, Engelsmannen, wij, die hun kwaliteiten respecteren, en blij zijn hen te ontmoeten en warm te verwelkomen, kunnen oorlog met hen niet beschouwen als iets heldhaftig.
Met dank aan Jef Pepermans
Lees Het Godsrijk is in je in Engelse vertaling, klik hier
