In onze Leuvense Damiaancollectie ontdekten wij onlangs in een oude loden kist die meer dan 30 jaar gesloten bleef een uniek Hawaiiaans muziekhandschrift. Het was vermoedelijk in gebruik als koorboek tijdens de liturgie en ook als didactisch hulpmiddel om Latijnse en Hawaiiaanse religieuze liederen aan te leren.
De hand van Pater Damiaan?
Het is mogelijk dat Pater Damiaan hieruit zong met de melaatsen op Molokaï. Dat moet verder onderzocht worden. Zeker is dat Damiaan de muziekcultuur in de melaatsennederzetting van Molokaï nieuw leven inblies.
copyright Eric Dewaersegger
Hiermee trad hij in de voetsporen van zijn medebroeders die al sinds 1827 actief waren op de Hawaii-eilanden. De missionarissen leerden de Hawaiianen kennen als een muzikaal volk. Muziek speelde dan ook een belangrijke rol bij het missiewerk. Sommige medebroeders van Damiaan maakten naam als uitstekende muzikanten. En ook Damiaan liet van zich horen.
Op Molokaï gebruikte hij muziek om van de melaatsenkolonie een leefbare gemeenschap te maken. Hij richtte een fanfare op en bij begrafenissen, processies of hoog bezoek klonk er steeds muziek. Bezoekers gingen vaak vol bewondering voor Damiaans muzikanten naar huis.
copyright Eric Dewaersegger
Damiaan hechtte ook veel belang aan een verzorgde liturgie met muziek en zang. Vol trots schreef hij aan zijn broer:
“Ik nodig je uit eens te komen luisteren als mijn kinderen de hoogmis zingen. Twee zitten aan het harmonium; ze helpen elkaar voor de begeleiding, want ze zijn elk een paar vingers kwijt. Vier zieke handen spelen wat jullie knappe organisten met twee handen doen” (26 november 1885).
En zoals zijn collega-missionarissen liet hij zijn koren Latijn en Hawaiiaans zingen. “Hoorde je toch maar eens mijn kinderen zingen ’s zondags”, schrijft hij aan zijn broer, “Nu en dan heffen de zangers een andere melodie in het Latijn of in het Hawaiiaans aan” (14 juli 1872).
copyright Eric Dewaersegger
In deze bloeiende muzikale biotoop van de Hawaii-eilanden situeert zich dit muziekhandschrift. Damiaan of één van zijn medebroeders heeft er de hand in gehad. En zelfs een samenwerking is niet uitgesloten. Eender welk parochiekoor op de Hawaii-eilanden kan eruit gezongen hebben. Het is zeker mogelijk dat Damiaan hieruit zong met de melaatsen op Molokaï. Verder onderzoek is nodig.
Een uniek en erg kwetsbaar handschrift
Hoe dan ook is dit handschrift de moeite waard. Het gunt ons een uitzonderlijke blik op hoe er in de negentiende eeuw muziek gemaakt werd in de katholieke missie op Hawaii en Molokaï toen Damiaan er werkte. Het is de vrucht van de creativiteit van de priester-missionaris die muzikale bruggen wist te bouwen tussen mensen over grenzen van cultuur en religie heen. Een rondvraag bij musea en archieven op Hawaii leert dat daar geen vergelijkbaar muziekhandschrift bewaard bleef. Dit is dus uniek intercultureel muzikaal erfgoed. Uniek en ook erg fragiel.
Restauratie is nodig en de tijd dringt voor het handschrift.
Daarom lanceren we op 8 april een grote actie om geld in te zamelen voor ons muziekhandschrift.
U kunt ons helpen.
Geeft u dit uniek en kwetsbaar erfgoed wat het verdient?
• Een restauratiebehandeling: zo blijft het bewaard voor de toekomst.
• Een concert: dit erfgoed komt pas volledig tot zijn recht als het opnieuw klinkt. Mensen opnieuw vreugdevol samenbrengen rond de muziek uit de tijd van Damiaan, dat is wat we in zijn geest willen met uw steun.
Samen krijgen we het nodige bedrag van 5350 euro bij elkaar.
Wij rekenen op u.
copyright Eric Dewaersegger
Red ons handschrift en vertel familie en vrienden over dit uniek stukje muzikaal erfgoed. Volg onze campagne op www.boekensteun.be/damiaanvandaag.
Storten kan op het volgende rekeningnummer van de Koning Boudewijnstichting:
Bpost Bank IBAN: BE10 0000 0000 0404
BIC: BPOTBEB1
Gestructureerde mededeling: ***013/1670/00874***
Maar onthoud: klein of groot, elke gift telt en geeft ons muziekhandschrift een stukje
Bedankt voor uw steun!
Damiaan Vandaag i.s.m. Stad Leuven – Erfgoedcel Leuven, Noémie Schellens, Resonant – Vlaams Muzikaal Erfgoed, KU Leuven – KADOC
Damiaan Vandaag
Damiaancentrum
Sint-Antoniusberg 5
B-3000 Leuven
016 31 63 68
info@damiaanvandaag.be
Foto Noémie Schellens, stadssopraan en meter van ons muziekhandschrift, copyright Robbe Maes
